این شهر که در 160 کیلومترى جنوب غربى بغداد و در کناره دشت بى آب و علف صحراى شام (بادیة الشام) واقع است،داراى آب و هواى بسیار گرم و زمینى خشک و کم آب مى باشد.در منابع شیعه،روایات فراوانى درباره فضیلت و قداست سر زمین نجف آمده است این شهر مرکز یکى از استانهاى عراق و از شهرهاى مهم این کشور بشمار مى رود.
این شهر را از آن رو نجف نامیده اند که نسبت به زمین های مجاور بلند و به سبب آن که مستطیل و یا دایره ای است ، آب بر سطح آن جمع نمی شود.
از دوران هارون الرشید به سبب آشکارشدن مرقد امام علی (ع) این شهر ، مورد توجه مردم قرار گرفت و سکونت در آن گسترش یافت.
اماکن زیارتى این شهر عبارتند از:
1- حرم مطهر امیر المؤمنین على علیه السلام
آستان مقدس حضرت علی علیه السلام در مرکز شهر قرار دارد.نخستین ساختمان حرم مطهر در دوران هارون الرشید عباسى بنا گردید و پس از آن همواره در حال تجدید و عمران و توسعه بوده است.ساختمان امروزى از آثار صفویه است.گنبد عظیم و ایوان باصفا و مشهور آن ،به دستور نادرشاه افشار با خشت هاى طلایى تزیین شده است. آیینه کارى حرم به وسیله هنرمندانى از اصفهان در سالهاى دهه چهل شمسى انجام گرفت.
قبور مطهر پیامبران الهی ؛ حضرت آدم و حضرت نوح نیز در داخل ضریح مطهر امام علی (ع) قرار دارد.
اطراف مرقد منور را از چهار طرف ، رواق در بر گرفته است که همگى به زیباترین شکل توسط هنرمندان ایران تزیین یافته است. در گرداگرد صحن مطهر اتاق هایى قرار دارد که همگى آرامگاه علما و بزرگانی همچون : شیخ انصاری ، مقدس اردبیلی ، شیخ عباس قمی ، آخوند خراسانی ، سید ابوالحسن اصفهانی ، سیدابوالقاسم خویی ، آخوند خراسانی ، میرزای نائینی و ... است.
صحن داراى چهار دروازه اصلى به نام های :باب الذهب ، باب طوسى ، باب قبله و باب سلطانى است.
2- قبرستان وادى السلام
این قبرستان یکى از مقدس ترین گورستانهاى مسلمانان و شیعیان است و در روایات آمده:«هر مؤمنى در شرق یا غرب جهان دیده از جهان بر گیرد به روح او ندا مىرسد که به وادى السلام ملحق شو» و بدین منظور فرشته اى است به نام«ملک نقاله»که ارواح مؤمنان را از سرتاسر جهان به این گورستان مى آورد.
3-آرامگاه حضرت هود و حضرت صالح علیهما السلام
این آرامگاه در ابتدای قبرستان وادى السلام واقع شده است.
4- مقام حضرت زین العابدین علیه السلام
بنا به گفته روایات،جایگاهى است که امام سجاد علیه السلام هنگام زیارت قبر جد خود،در آنجا به نماز ایستاده است،و این مقام در مغرب شهر نجف واقع است.
5- صافى صفا
مسجدى است که گفته مى شود امیر مؤمنان علیه السلام در آنجا نماز گزارده و در گوشه اى از آن مدفن یکى از یاران حضرت قرار دارد.
6- مسجد حَنّانه
این مسجد در محله اى به همین نام ، در میانه بزرگراه نجف-کوفه قرار دارد و جایى است که بنا بر گفته روایات ، هنگامى که سر امام حسین علیه السلام در آن قرار داده شده،به ناله پرداخته ، از این رو به حَنّانه مشهور است.
8- آرامگاه کمیل بن زیاد نخعى
این آرامگاه در میان بزرگراه نجف-کوفه قرار گرفته است.کمیل از یاران با وفای حضرت علی علیه السلام بود و دعاى کمیل که حضرت آن را به وى آموخت ، مشهور است.
9- آرامگاه شیخ طوسى
او که یکى از مشاهیر فُقهاى شیعه و مؤسس حوزه علمیه نجف است،در سال 460 ه. وفات یافت و در خانه خود مدفون گردید،این مکان پس از مدتى تبدیل به مسجدى گردید که طى ده قرن گذشته یکى از مراکز تدریس حوزه نجف شمرده مىشود. امروزه این مسجد به نام«جامع الشیخ الطوسى»در شمال حرم مطهر و به فاصله کوتاهى از آن قرار دارد و نیز در گوشهاى از این مسجد آرامگاه علامه آیة الله سید محمد مهدى بحر العلوم قرار گرفته که از علماى بزرگ شیعه است.
10- مساجد مشهور نجف عبارتند از:
-مسجد شیخ طوسى،که در کنار مقبره ایشان واقع است و همچنان محل تدریس اساتید حوزه نجف مىباشد.
-مسجد شیخ انصارى،مشهور به مسجد تُرکها که امام خمینی (ره) در آن به اقامه نماز جماعت و تدریس مى پرداخت.
-مسجد هندى،که از مساجد بزرگ و مشهور نجف و یکى از مراکز تدریس در حوزه علمیه نجف و در کنار آن کتابخانه آیة الله حکیم و آرامگاه او قرار دارد.
-مسجد خضراء،از مساجد مشهور نجف است که سالها محل تدریس در حوزه علمیه نجف بشمار مىرفت.
-مسجد جواهرى،که به علت دفن مؤلف کتاب جواهر الکلام که از کتابهای مهم فقهی به شمار می آید در آن، بدین نام مشهور است.
11-مدارس دینى نجف
از آنجا که شهر نجف از ده قرن پیش بزرگترین حوزه دینى بوده است، مدارس بسیارى در آن به هدف سکونت و تدریس طلاب ساخته شده که مشهورترین آنها عبارتند از: مدرسه قوام ، مدرسه آخوند ، مدرسه سید یزدى ، مدرسه قزوینى ، مدرسه سلیمیه ، مدرسه جامعة النجف الدینیة ، مدرسه بخارائى ، مدرسه صدر اعظم ، مدرسه بادکوبى ، مدرسه مهدیه ، مدرسه آیة الله بروجردى، مدرسه ایروانى ، مدرسه معتمد ، مدرسه هندى ، مدرسه شربیانى ، مدرسه خلیلى و مدرسه یزدى.
