این شهر سومین شهر مقدس عراق پس از نجف و کربلا است و در شمال غربى بغداد و در سمت غرب رودخانه دجله قرار گرفته که تنها عرض رودخانه دجله آن را از بغداد جدا مى کند. نام این شهر بر گرفته از نام مبارک حضرت کاظم علیه السلام است و از آنجایى که در این حرم حضرت موسى بن جعفر علیه السلام ( کاظم) و امام جواد علیه السلام مدفون مى باشند شهر به نام این دو تن با غلبه دادن نام مشهورتر که کاظم است،«کاظمین»نامیده شده است. پیشینه ی شهر کاظمین به سال 145 ه. باز مى گردد.
حرم کاظمین از ویژگی هایى برخوردار است که در کمتر حرمى مى توان دید،نخست آن که دو تن از امامان معصوم درون یک ضریح مدفونند،از این رو ضریح نقره اى آنان بزرگ و بخش مهمى از فضاى زیر گنبد را در بر گرفته است و دیگر آنکه حرم مطهر داراى دو گنبد طلایى یکسان و چهار گلدسته مى باشد.همچنین حرم مطهر داراى سه ایوان زیبا و بزرگ با سقف هاى بلند است که ستون هایى تنومند آن را در بر گرفته و با کاشى و آینه تزیین شده است.
ساختمان کنونى حرم از ساخته هاى دوره آغازین صفویه و اضافات دوره هاى بعدى است.معمارى و هنر دوره صفویه، از ایوان هاى زیبا و کاشىکاری هاى معرق نفیس و آینه کاری هاى بدیع در آن به وضوح قابل مشاهده است.حرم مطهر داراى دو گنبد طلایى است که هر یک بر روى بقعه یکى از دو امام علیهما السلام قرار گرفته است. در زیر دو گنبد فضاى مربع مستطیل است که میانه دو دیوار شرقى و غربى را دو ستون عظیم در بر گیرنده گنبدها اشغال کرده است،یک ضریح نقره اى قبر دو امام را با دو صندوق خاتم نفیس در بر دارد،با ورود از ایوان جنوبى،به نخستین رواق و سپس به درون حرم و گنبد خانه ، نخست در برابر قبر مطهر حضرت موسى بن جعفر علیه السلام قرار خواهیم گرفت و در پشت سر ایشان قبر مطهر حضرت جواد علیه السلام قرار دارد. پیرامون حرم ، چهار شبستان بزرگ قرار گرفته و رواق هاى جنوبى و غربى هر یک به ایوانى زیبا و بزرگ راه دارد. مجموعه حرم و رواق ها را سه صحن وسیع در بر دارد که صحن غربى به نام«صحن قریش»مى باشد. برج و بارو و دروازه هاى هفت گانه صحن با معمارى زیبا آن و کاشى کارى نفیس پراکنده در سر درها و کتیبه ها چشم بیننده را مى نوازد.
قبور برخى بزرگان مدفون در حرم مطهر و پیرامون آن:
-آرامگاه خواجه نصیر الدین طوسى
وى از بزرگان جهان علم و دانش و از مشاهیر دانشمندان است که دوست و دشمن بر جلالت قدر و عظمت مقام او اتفاق نظر دارند. او در سال 672 ه.در گذشت.
-آرامگاه شیخ مفید
این آرامگاه که در مشرق رواق جنوبى حرم قرار دارد. شیخ مفید از بزرگان شیعه و فُقها و متکلّمانِ چیره دست و توانا بود که در سال 413 ه.در گذشت.
-آرامگاه ابو القاسم جعفر بن محمد بن قولویه
وی یکی از بزرگان و فُقها و محدّثین شیعه است.
-آرامگاه سید مرتضى و سید رضى
این دو برادر از اَعیان و
مشاهیر و بزرگان شیعه در قرن پنجم هجرى بشمار مى آیند. قبر این دو تن در دو
ساختمان جدا گانه بیرون صحن مطهر و در نزدیکى یکدیگر در جنوب شرقى دیوار صحن قرار
دارد.
